PrEP: voorkomen van hiv
Mannen die seks hebben met mannen of transgenderpersonen kunnen bij de GGD terecht voor PrEP-zorg. PrEP (pre-expositie profylaxe) is een medicijn dat je slikt zodat je geen hiv krijgt. Je slikt de pil volgens een schema. Dit is elke dag of alleen rondom de seks. Als je PrEP gebruikt, is het belangrijk dat je medische begeleiding krijgt en je regelmatig laat testen. Dit kan bij de GGD.
Aanmelden voor PrEP-zorg
Heb je veel risico op hiv en wil je daarom starten met PrEP? Maak dan een afspraak voor een soa-test. Link opent een externe pagina (niet via Testlab) bij de GGD. Vertel tijdens de afspraak dat je interesse hebt in PrEP. De verpleegkundige vult dan samen met jou een formulier in.
Twijfel je of je in aanmerking komt voor PrEP? Dan kun je ons ook bellen van maandag tot en met vrijdag tussen 8.30 en 12.15 uur op 010 443 80 21.
Wanneer je in PrEP-zorg zit bij de GGD, zijn PrEP-consulten en -testen gratis. Pillen moet je wel zelf betalen. Daar lees je hieronder meer over.
PrEP is bedoeld voor mensen:
- Die geen hiv hebben, maar wel een groot risico lopen om hiv te krijgen. In Nederland geldt dit risico vooral voor mannen die seks hebben met mannen (MSM). Soms is PrEP ook nuttig voor andere personen.
- Bij wie de nieren goed werken.
- Bij wie het niet (altijd) lukt om condooms te gebruiken
Denk je dat PrEP iets voor jou is, of twijfel je hierover? Bespreek dit dan met je huisarts of tijdens je afspraak bij het Centrum Seksuele Gezondheid van de GGD.
Voordat je PrEP gebruikt, kijk je eerst samen met een dokter of verpleegkundige of PrEP iets voor jou is. Gaat het je bijvoorbeeld lukken om steeds op tijd medicijnen te slikken? Bij PrEP is het belangrijk je aan het schema te houden, anders werkt het niet goed.
Ook doen we een aantal testen om te zien of je medisch geschikt bent om PrEP te gebruiken. Je nieren moeten goed werken. PrEP moet samen kunnen met de medicijnen die je mogelijk al gebruikt, ook met de medicijnen die je zonder recept krijgt. En je mag geen hiv hebben. Zorg er daarom voor dat je in de weken vóór je met PrEP gaat starten altijd seks mét condoom hebt.
Een maand na het starten kijken we of PrEP je bevalt en of je bijwerkingen hebt. Je wordt dan nog een keer gecontroleerd op hiv.
Daarna controleren we je minimaal elke 6 maanden. We checken of je last hebt van bijwerkingen en testen op hiv en andere soa's. En als het nodig is testen we ook je nierfunctie opnieuw.
Het kan zijn dat nadat je PrEP-zorg aanvraagt, het nog 2 à 3 maanden duurt voordat je start met PrEP.
- Je hoort binnen 6 weken of je PrEP-zorg kan krijgen bij de GGD.
- Als je inderdaad bij de GGD PrEP-zorg kan krijgen , ontvang je van ons een sms om een afspraak te maken voor je intake. Tijdens de intake:
- Leggen we je alles uit over het gebruik van PrEP
- Testen we je nierfunctie
- Nemen we soa-testen bij je af
- Als je uitgenodigd wordt voor PrEP-zorg, is het belangrijk om binnen 6 maanden te reageren. Doe je dat niet? Dan moet je je opnieuw aanmelden.
- Na het consult wordt er een vervolgconsult ingepland.
PrEP-zorg via je huisarts
Het kan ook zijn dat we je doorsturen naar een andere hulpverlener, zoals je huisarts. Het kan zijn dat je huisarts er nog weinig van af weet. Bij vragen kan je huisarts kijken op onze pagina voor hulpverleners. Link opent een externe pagina of contact opnemen met ons Centrum Seksuele Gezondheid.
Zorg dat je de noodzakelijke testen laat doen voordat je met PrEP start, ook via de huisarts. Je mag sowieso geen hiv hebben. In de weken vóór je met PrEP begint, mag je daarom geen seks zonder condoom hebben. Op die manier is de hiv-test zo betrouwbaar mogelijk.
PrEP-pillen met recept
Heb je PrEP-zorg? Dan krijg je tijdens je PrEP-afspraak een recept mee voor voor je PrEP-pillen. Met dit recept haal en koop je zelf je PrEP bij een apotheek. Je betaalt zelf de kosten voor de pillen. Dit noemen we ook wel PrEP via receptenregeling.
PrEP tijdelijk nog te koop voor €7,50
We hebben nog een voorraad PrEP-medicatie liggen. Deze is nu tijdelijk te koop voor €7.50,- per doos*. Iedereen die al in PrEP-zorg zit bij de GGD kan deze kopen. Dit kan tot uiterlijk 31 december 2024. Wil je de PrEP-medicatie kopen? Vraag hier dan naar tijdens je afspraak of bel naar de PrEP-telefoon voor meer informatie.
Let op: de vervaldatum van de medicatie is 31-01-2025.
* Zolang de voorraad strekt
De prijzen van PrEP zijn soms per apotheek erg verschillend. Bij de één betaal je voor 30 pillen €16,95 en bij de ander €62,-. Gelukkig mag je zelf kiezen naar welke apotheek je gaat. Dat hoeft niet je vaste apotheek te zijn. Bekijk alle apotheken en prijzen op de PrEP prijslijst. Link opent een externe pagina om een apotheek bij jou in de buurt te vinden.
Deze lijst wordt regelmatig bijgewerkt. Staat jouw apotheek er nog niet tussen, maar weet je wel wat de prijs is voor 1 doosje PrEP? Vertel ons dit dan bij je volgende PrEP-controle.
Ja, dat kan. Met een recept kan je naar iedere apotheek om je PrEP kopen. Dit kan ook bij betrouwbare online apotheken die je terug vindt op PrEPnu.nl. Link opent een externe pagina.
Nee, dit kan niet meer. Eerder kon je bij de GGD naast PrEP-zorg, ook PrEP-pillen kopen. Dat was onderdeel van een landelijke pilot. Deze is gestopt en daarom kan je nu niet meer pillen via de GGD kopen. Nu krijg je dus een recept om zelf je pillen op te halen.
De GGD biedt nog wel steeds de PrEP-zorg aan.
PrEP kan je krijgen van verschillende fabrikanten. In elke pil hoort 200mg emtricitabine en 245mg tenofovirdisoproxil te zitten. Let op dat je geen pillen gebruikt met (ook) andere medicijnen erin, omdat die mogelijk minder betrouwbaar zijn en juist meer bijwerkingen kunnen geven.
PrEP is beschikbaar in twee verpakkingsvormen:
- Potjes met daarin 30 losse tabletten
- Doordrukstrips waarin de tabletten per stuk verpakt zijn
Bij de potjes van sommige fabrikanten vervalt de houdbaarheid 30 dagen na openen. Als je PrEP alleen rondom seks inneemt, kan het dus nodig zijn om voor een andere producent of voor een andere verpakkingsvorm (doordrukstrips) te kiezen. Dit kan iets duurder zijn. Informeer hiernaar bij je apotheek voordat je het recept inlevert. Misschien heeft de apotheek het middel ook niet op voorraad, maar moet het besteld worden.
Spoedvragen bij PrEP
Er is sprake van een spoed situatie als je anale seks zonder condoom hebt gehad en je in één van de volgende situaties zit:
Als je vergeten bent om PrEP in te nemen, dan ben je minder goed beschermd tegen hiv. Wat je het beste kunt doen, hangt af van je slikschema. Heb je in de afgelopen 72 uur (anale) seks zonder condoom gehad, terwijl je één of meer pillen niet ingenomen hebt? Dan kan het zijn dat je een PEP-kuur nodig hebt.
Neem voor de zekerheid telefonisch contact op met het Centrum Seksuele Gezondheid via 010 - 443 80 21 (ma-vrij: 8.30 -12.15 uur). Hieronder staan een aantal algemene adviezen.
Bij dagelijks gebruik
Als je één pil bent vergeten, maar de afgelopen dagen wel steeds je PrEP goed hebt ingenomen, dan heb je meestal nog steeds voldoende medicijn in je lichaam om hiv te voorkomen. Als je de PrEP minder dan 12 uur geleden in had moeten nemen, slik de pil dan alsnog. Ben je al meer dan 12 uur te laat: sla de pil over en ga de volgende dag verder op je vaste tijdstip.
Als je minstens twee dagen geen PrEP hebt gebruikt, bedenk dan of je in de afgelopen 72 uur onveilige anale seks hebt gehad. Zo ja, dan heb je misschien PEP nodig: neem voor de zekerheid telefonisch contact op met het Centrum Seksuele Gezondheid via 010 - 443 80 21 (ma-vrij: 8.30 -12.15 uur). Zo nee, begin dan weer met twee PrEP-pillen tegelijk en vervolgens elke dag op hetzelfde tijdstip één pil.
Bij slikken rondom de seks
Ben je de eerste dosis vergeten, of heb je toen maar 1 in plaats van 2 pillen geslikt? Dan ben je onvoldoende beschermd. Heb je toch (anale) seks zonder condoom gehad? Bel naar het Centrum Seksuele Gezondheid om te beoordelen of je een PEP-kuur nodig hebt.
Ben je één van de pillen vergeten die je in de dagen ná de seks had moeten innemen? Als je minder dan 12 uur te laat bent, neem dan de pil alsnog in en ga door met je oorspronkelijke schema. Schuif de tijden dus niet door. Als je meer dan 12 uur te laat bent, of als je twee pillen vergeten bent, dan biedt PrEP onvoldoende bescherming tegen hiv. Bel naar het Centrum Seksuele Gezondheid om te beoordelen of je een PEP-kuur nodig hebt.
Heb je overgegeven en zie je resten van de PrEP-tablet in je braaksel zitten? Neem dan sowieso opnieuw een dosis in.
- Had je PrEP geslikt zónder daarbij te eten? Neem dan opnieuw PrEP in als je binnen één uur na het slikken hebt overgegeven.
- Had je PrEP met voedsel ingenomen? Neem dan opnieuw PrEP in als je binnen drie uur na het slikken hebt overgegeven.
Heb je het idee dat je een (acute) hiv-infectie hebt? Neem dan telefonisch contact op met ons Centrum Seksuele Gezondheid: 010 - 443 80 21. We zijn bereikbaar van maandag tot en met vrijdag (08.30 - 17.00 uur).
Buiten deze dagen en tijden kun je contact opnemen met de huisartsenpost.
Veelgestelde vragen over PrEP
Je kunt PrEP op twee manieren slikken: dagelijks, of rondom seks. Beide manieren beschermen even goed tegen hiv bij anale seks. Beslis samen met je arts een slikschema dat het best bij jou past. Hieronder lees je over de schema's.
- Dagelijks gebruik (continu)
Bij dit schema slik je elke dag op hetzelfde tijdstip 1 pil. Alleen op de allereerste dag slik je 2 pillen tegelijk. Een voordeel van dit schema is dat je zelf het tijdstip kan kiezen dat voor jou het handigst werkt: als je een tijdstip kiest dat goed in jouw dagelijks routine past, is de kans kleiner dat je een pil vergeet. Met dit schema ben je continu beschermd. - Gebruik rondom seks
Bij dit schema slik je de pillen in een vast schema rondom de seks: je begint met 2 pillen die je tegelijk moet innemen, minstens 2 uur en maximaal 24 uur voordat je seks hebt. Vervolgens neem je elke 24 uur één pil in: doe dit steeds op hetzelfde tijdstip als waarop je de eerste 2 pillen nam. Ga hiermee door totdat je (minstens) 2 pillen ná de seks hebt ingenomen. Als je op meerdere dagen seks hebt, kan het dus gebeuren dat je langer door moet gaan met PrEP slikken. Bekijk hier drie voorbeelden van slikschema's. Link opent een externe pagina: rondom 1 keer seks, rondom 2 keer seks of rondom meerdere keren seks.
Let op: Gebruik dit schema alleen als je seksleven planbaar of voorspelbaar is. Met dit schema gebruik je mogelijk minder pillen, maar het kan zijn dat je ze op een voor jou onhandig moment van de dag slikt, waardoor de kans op fouten groter wordt. - Alternatieve schema’s
Andere schema’s beschermen mogelijk onvoldoende tegen hiv. Wij raden het daarom af een ander schema te gebruiken dan die hierboven genoemd zijn.
Let op: als je vrouw of transman bent, gelden voor jou mogelijk andere adviezen: neem voor persoonlijk advies contact op met het Centrum Seksuele Gezondheid van de GGD via 010 - 443 80 21 (ma-vrij: 8.30 -12.15 uur).
Gebruik PrEP altijd onder begeleiding van een arts, om schade aan je lichaam te voorkomen. PrEP beschermt niet tegen andere soa's, hiervoor moet je nog steeds een condoom gebruiken.
PrEP beschermt goed tegen hiv, zolang je de pillen op de juiste momenten slikt. Op die manier zorg je ervoor dat er genoeg PrEP in je lichaam aanwezig is als je (mogelijk) risico loopt op hiv.
De werkzaamheid en veiligheid van PrEP is intussen bewezen: bij goed gebruik is er circa 100% bescherming. PrEP beschermt niet tegen andere soa's, hiervoor moet je nog steeds een condoom gebruiken.
De medicijnen in PrEP zijn veilig, maar elk medicijn kan bijwerkingen geven.
- De meest voorkomende bijwerkingen zijn hoofdpijn, duizeligheid, levendige/abnormale dromen, misselijkheid, een opgezette buik, maagklachten, braken, diarree, winderigheid en algehele lichaamszwakte.
- Deze bijwerkingen gaan meestal binnen twee weken over.
- Bij sommige mensen gaat door PrEP de werking van de nieren achteruit. Als dat gebeurt, kan het nodig zijn te stoppen met PrEP. Tijdens PrEP-gebruik moeten mensen die daar risico op lopen regelmatiger getest worden op de nierfunctie.
Nee. Als iemand vóór of tijdens PrEP-gebruik toch een hiv-infectie oploopt, kan het virus ongevoelig (resistent) worden voor de medicijnen in PrEP. Als dat gebeurt, werkt je hiv-behandeling mogelijk minder goed: de medicijnen in PrEP zitten namelijk ook in veel medicijnen waarmee hiv behandeld wordt.
Daarnaast kun je met hiv die resistent is voor PrEP ook andere PrEP-gebruikers besmetten. Het is daarom belangrijk om vóór- en tijdens het gebruik van PrEP te controleren of je echt geen hiv hebt.
Kosten PrEP-zorg bij GGD
Wanneer je in PrEP-zorg zit bij de GGD, zijn PrEP-consulten en -testen gratis. Pillen moet je wel zelf betalen.
Kosten PrEP-pillen
PrEP wordt op dit moment (nog) niet vergoed door de zorgverzekering. De prijs verschilt per apotheek en per fabrikant. Bekijk alle apotheken en prijzen op de PrEP prijslijst.. Link opent een externe pagina
Check de prijs bij de apotheek vóórdat je het recept inlevert. Zo voorkom je dat de apotheek je een onnodig dure variant geeft.
Kosten PrEP-zorg andere aanbieders
Als je hiv- en soa-testen door je huisarts laat doen, moet je deze zelf betalen als je je eigen risico nog niet opgemaakt hebt. Als je het PrEP-recept via de huisarts krijgt, kun je de hiv- en soa-testen ook bij de GGD laten doen. Maak dan een afspraak voor een soa-test en vertel ons tijdens je consult dat je PrEP gebruikt. Dan word je uitgebreider getest. Als alle uitslagen bekend zijn, kun je deze op papier meekrijgen voor je huisarts.
Houd ook rekening met de kosten van de laboratoriumtests die gedaan moeten worden voor PrEP-zorg.
De meeste medicijnen kunnen tegelijkertijd met PrEP gebruikt worden. Je (huis)arts en apotheker kunnen dit voor je controleren. Meld het ook als je medicijnen gebruikt waar geen recept voor nodig is, zoals ibuprofen, diclofenac, of naproxen (NSAIDs). Gebruik PrEP liever niet tegelijkertijd met NSAIDs of middelen tegen een herpesinfectie, want dat vergroot de kans op nierschade.
De werking van PrEP in je lichaam wordt niet verminderd door alcohol of andere drugs. Wel kun je meer bijwerkingen hebben van de PrEP en/of de drugs.
Gebruik je alcohol of drugs bij seks? Let dan extra goed op. Als je hierdoor overgeeft of vergeet je PrEP in te nemen, ben je mogelijk niet goed genoeg beschermd tegen hiv. Begin daarom met een kleinere hoeveelheid drugs dan je gewend bent en zet bijvoorbeeld een wekker op je telefoon om jezelf op tijd aan je PrEP te herinneren.
Ook als je seks hebt onder invloed van harddrugs (chemsex), kan PrEP nuttig voor je zijn. Onder invloed van drugs loop je vaak namelijk meer risico op hiv en andere soa's, doordat je eerder dingen doet die je anders niet zou doen. Daarnaast kunnen drugs leiden tot drogere slijmvliezen en tot ruwere seks: via de wondjes die hierdoor ontstaan, loop je meer risico op hiv en soa. Als je je drugs injecteert (slamming) en hierbij injectienaalden deelt met anderen, kun je ook hiv (en sommige andere soa's) krijgen. Met PrEP heb je minder kans om hiv via een besmette naald te krijgen, maar het is nog steeds erg belangrijk om steriele en ongebruikte naalden te gebruiken.
Wij adviseren zeker om je huisarts te vertellen dat je PrEP gebruikt. Dit is belangrijk omdat PrEP problemen kan geven in combinatie met sommige medicijnen die de huisarts of andere dokters kunnen voorschrijven. Ook kan PrEP gevolgen hebben als je nierfunctie achteruit gaat.
Sommige mensen krijgen PrEP op niet-officiële (en meestal illegale) manieren. Bijvoorbeeld PrEP uit het buitenland, via vrienden of via een dealer. Dit wordt informeel PrEP-gebruik genoemd. De GGD raadt dit af, omdat medische begeleiding vaak ontbreekt. Dit kan gevaarlijk zijn voor je gezondheid.
Het kan zijn dat deze pillen niet goed werken of er zelfs schadelijke stoffen in zitten. Als je er toch voor kiest om op deze manier PrEP te gebruiken, laat dan in ieder geval de noodzakelijke medische testen doen.
Nee. Als je begonnen bent met PrEP, hoef je dit niet de rest van je leven te gebruiken. Je gebruikt PrEP alleen in de periodes van je leven waarin je veel risico op hiv loopt. Als je bijvoorbeeld een monogame relatie krijgt, waarbij jullie beide vooraf op hiv testen, kun je (in overleg met je arts) stoppen met PrEP.
Dit is dus anders dan bij de behandeling van hiv. Dit is wel voor de rest van je leven.
Wil je voor langere tijd of definitief stoppen met PrEP? Bespreek dit dan met je arts. Slik ook altijd minstens 2 tabletten (1 per dag) ná de laatste keer seks zonder condoom.
